Son yılların en popüler gündem başlıklarından biri de kripto paralar olmaktadır. Kripto Para Nedir ? Yaklaşık 8-9 sene önce hayatımıza giren bu para birimleri, bir süre sessiz bir şekilde geliştirilse de, birkaç senedir devletler dâhil dev yatırım firmalarına kadar herkesin çok fazla dikkatini çekmiş durumdadır.
Teknoloji ve internet dünyasının biraz uzağında duran kişiler yani yeni kullanıcılar için hala çok büyük bir soru işareti olan kripto para birimleri ve bu konunun önemli detaylarına farklı farklı başlıklar altında değinmeye çalışacağız. Böylece hem herkesin kripto paraları daha rahat anlayabileceği bir ortam meydana gelmiş olacak hem de ilerleyen vakitler de bu konuya aktif olarak dahil olmayı isteyenler neler yapılması gerektiği konusunu netleştirmiş olacak zira kripto paralar teknoloji camiasında bile hala belli bir kitleye ulaşıyor.
Kriptoloji Nedir?
Kripto para birimlerinden söz ederken evvela “kripto/kriptoloji” nedir bunu açıklığa kavuşturmakta fayda var. Kriptoloji, bir şifreleme bilimidir. Verilerin (rakam yazı ya da herhangi bir mesaj) belirli bir sisteme göre şifrelenmesi, güvenli bir ortam aracılığı ile alıcıya gönderilmesi ve bu şifreleme sisteminin çözülmesi ile verilerin ortaya çıkması süreci olarak da açıklayabiliriz.
Kripto para nedir?
Kripto para, güvenlik açısından kriptoloji bilimini kullanan, dijital sanal bir para birimidir ve matematik temelinde de şifrelenmişlerdir. Banka kartları, sanal kartlar ya da sanal ortamda yapılan her işlemde senelerdir bu paraları kullanıyorduk esasında. Bankaların kasalarından fiziksel olarak paralar çıkmadan, sanal olarak paraları harcıyorduk ve bir bakıma bu paralar da kripto paralardı çünkü yalnızca sistemlerde rakamsal değişiklikler meydana geliyordu. Yeni nesil kripto paralar da temelde bu mantıkla çalışıyor diyebiliriz. Dünyadaki diğer para birimlerine göre bu kadar fazla rağbet görmesinin ve tutulmasının en temel sebebi ise organik bir yapıya olması. Yani herhangi bir hükümet, kurum,kuruluş ya da merkezi otorite tarafından yönetilemiyor, şimdilik. Bu da, bu para biriminin daha güvenilir olarak anılmasını sağlamaktadır.
Kripto paralar öncelikle nasıl ortaya çıktı?
Günümüzde kullanılan para birimlerinin temelinin Lidyalılar tarafından ortaya çıkarıldığını tarih sayfalarından biliyoruz. Peki kripto para nasıl ortaya çıktı? İnternet dünyasının muhtemelen en büyük sırlarından birisi şu an için bu. Kripto parayı yani bitcoini ilk kim ortaya çıkardı? Bitcoinin kurucusu olarak dünyada ki tüm kaynaklar “Satoshi Nakamoto” adlı anonim olan ismi işaret ediyor ancak işin enteresan tarafı bu ismin kimi ya da kimleri temsil ettiği bilinmiyor. Yani kripto para birimlerinin atası diyebileceğimiz (toplum tarafından ilk ve en çok benimsenen kriptolu para birimi Bitcoin olduğu için) Bitcoin Sahoshi Nakamoto takma ismini kullanan bir şahıs ya da topluluk tarafından geliştirilen, açık kaynak kodlu bir yazılım. Birçok farklı söylenti dolaşıyor olsa dahi şu an için net olarak bu ismin karşılığının kim ya da kimler olduğu bilinmemektedir.
Kripto para nasıl üretiliyor?
Paraların merkezi bir otorite ya da hükümete bağlı olmadığını belirtmiştik. Bu paraların üretimi de tıpkı varlıkları gibi bütünüyle kullanıcı temelli bir modele sahip. İlk olarak bilmemiz gerekli olan şey, her kripto para biriminin belirli bir üretim sınırı vardır. Bitcoini örnek alacak olursak ilk yayımlanan protokollerinde yalnızca 20 milyon kadar bitcoin bulunabilir maddesi yer almakta. Yani üretim açısından bir sınırı bulunuyor. Bu sebeple de gün geçtikçe bu paraya olan ilgi artıyor çünkü bulunması giderek zorlaşıyor ve daha küçük parçalara bölünüyor.
Üretim işlemine geri dönecek olur isek kripto para üretim işlemi kelimenin tam ifadesi ile madencilik dijital dünyadaki adı ile mining biçiminde oluyor. Yani nasıl altın bulmak için kazılar yapılıyor ise kripto para bulmak için de matematik sorunları, yazılımlar tarafından çözülmeye çalışılıyor. Herkesin çözebilme ve üretebilme hakkı olduğundan dolayı en çok çalışan, daha çok üretir diyebiliriz. Evet, siz de gerekli teknolojik sistemlere yani temel olarak işlemci gücü ve internet bağlantısı sahipseniz siz de bu üreticilerden biri olabilirsiniz.
Kripto para güvenli mi?
Kripto para, özellikle merkezi bir otorite ile yönetilemediği için temelinde güvenilirdir diyebiliriz. Karşılaşılacak en büyük risk ise fiziksel bilgisayarlarda yer alan madenlerinizi yani kripto paralarınızı, eğer sanal bir cüzdana aktarmamışsanız bu bilgisayarların çökmesi sonucu kaybolabilme ihtimalinin olmasıdır. Bir başka tehdit ise hacklenme olayıdır. Milyar dolarları aşan işlem hacmi sebebi ile kripto paralar çok fazla saldırı altında kalabiliyor. Bu saldırılardan siz de zarar görebilirsiniz tabi ancak bu risk hayatın her alanında karşılaştığımız riskler karşısında çok bir anlam ifade etmiyor.
Kripto paraların güvenliğinin temelini “blockchain” adı verilen bir teknoloji altyapısına dayanıyor.
Peki Blockchain nedir?
Kelime anlamı “blok zinciri” olan blockchain esasında bu anlamı karşılıyor. Teknolojik tanımını “şifrelenmiş işlem takibi sağlamakta olan bir dağıtık veri tabanı” olmaktadır. En çok bitcoin ile adı duyulan blockchain, esasında “veri” olan her yerde ve her şeyde kullanılabilen bir teknolojidir. Bitcoin’de bloklar kripto para alışverişine dair bilgileri barındırırken bir başka kullanım alanı olarak ise sağlık piyasasında hastaların en küçük tıbbi bilgilerini bile taşıyor olabilir. Bu sistem bloklar halinde ve dağıtık olarak kullanıldığı için takibi mümkün olmayacak bir hal almaktadır. Sizden çıkan bir bilgi, karşı tarafa ulaşana kadar ve kodlar eşleşip bu bilgi açığa çıkana kadar kimse tarafından erişilemiyor, yönetilemiyor ya da yönlendirilemiyor.
Bitcoinde kullanılacak olan blockchain teknolojisini ele alacak olur isek eğer bloklar üstünde para alışverişi bilgileri taşınıyor ve her bir işlemin doğruluğu, “bitcoin” kazanmak için problem çözen madenci adı verilen kişi ve kişiler tarafından sağlanıyor. Böylece yapılan işlemin doğruluğu da kesinleşmiş oluyor.
Hükümetler kripto paraya neden karşı?
Her devlet olmamak ile birlikte özellikle son dönemde Çin gibi devletler kripto para kullanımına sınırlama ve yasaklama getirdi. Kripto para birimlerinin devletler tarafından tehdit olarak algılanmasının sebebi ise vergi kaçırma, kara para aklama gibi legal olmayan işler için çok rahat kullanılabilmesidir. Bu paralar sanal kayıtlarda tutulduğu için ve bu kayıtlar da bir bakıma bölünmüş bir şekilde milyonlarca kullanıcının bilgisayarlarında yer aldığı için merkezi bir otorite sistemi tarafından takip edilemezler. Bu da hükümetlerin önünü kapatan bir engeldir. Yine benzer sebepler ile bankalar ve sivil toplum örgütleri bu konu da hükümetlere baskı uygulamaya da devam etmektedirler.
Bu makalemize benzer diğer makalelerimize göz atmak için Teknoloji kategorimizi ziyaret edebilirsiniz.